O Evropskoj uniji

Evropska unija (EU) je nadnacionalna zajednica evropskih država nastala kao rezultat procesa saradnje i integracije koji je počeo 50-ih godina 20. stoljeća. Ona nije ni država ni međunarodna organizacija, već jedinstveno privredno i političko partnerstvo 28 evropskih država koje zajedno pokrivaju veliki dio evropskog kontinenta.

Idejnim tvorcem današnje Evropske unije smatra se nekadašnji francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman koji je u Schumanovoj deklaraciji 9. maja 1950. plasirao ideju o stavljanju njemačko - francuske proizvodnje uglja i čelika pod nadzor zajedničkih institucija i inicirao stvaranje prve zajednice evropskih država.

Krajem 50-ih godina prošlog stoljeća nastaje Evropska ekonomska zajednica (EEZ), u kojoj privrednu saradnju ostvaruje šest zemalja: Belgija, Njemačka, Francuska, Italija, Luksemburg i Holandija. Formiranjem EEZ-a stvoreno je ogromno jedinstveno tržište, koje se i danas razvija kako bi doseglo svoj puni potencijal.

 

Pod sadašnjim imenom Evropska unija poznata je od 1992. godine i potpisivanja Ugovora iz Maastrichta. Od tada, aktivnosti Evropske unije obuhvataju mnoge sfere, od politike, zdravstva i ekonomske politike, do vanjskih poslova i odbrane. EU je definirana kao federacija u monetarnim odnosima, agrikulturi, trgovini i zaštiti okoliša; kao konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zaštiti potrošača, unutrašnjoj politici; i kao međunarodna organizacija u vanjskoj politici. Glavna oblast na kojoj počiva EU je jedinstveno tržište, koje se bazira na carinskoj uniji i jedinstvenoj moneti. Predsjednici i premijeri evropskih država su 29.10.2004. donijeli prvi ustav Evropske unije, koji trenutno čeka ratifikaciju svake države potpisnice.

Zahvaljujući proširenjima Evropska unija sve je više rasla. Danska, Irska i Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Sjeverne Irske pristupile su 1973., Grčka 1981., Španija i Portugal 1986. te Austrija, Finska i Švedska 1995. godine. Historijsko proširenje na deset novih zemalja Evropska unija dočekala je 2004. godine, kada su u EU ušli: Kipar, Češka Republika, Estonija, Mađarska, Latvija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija. Bugarska i Rumunija postale su članicama 2007.godine, a posljednje proširenje desilo se 2013., kada se pridružila Hrvatska. Kako bi se osiguralo da proširena EU može nastaviti efikasno funkcionirati, usvojen je moderniji sistem donošenja odluka. Taj sistem utemeljen je Lisabonskim sporazumom, koji je stupio na snagu 1. 12. 2009. Lisabonskim sporazumom ojačana je demokratija u EU, kao i mogućnost promoviranja interesa njenih građana.

Evropska unija nema zvanični glavni grad, a sjedišta njenih institucija nalaze se u nekoliko različitih gradova. Brisel je sjedište Evropske komisije i Vijeća Evropske unije, kao i domaćin sastanaka i plenarnih zasjedanja Evropskog parlamenta. Strazbur je također sjedište Evropskog parlamenta i domaćin plenarnih zasjedanja. Evropski sud pravde i Sekretarijat Evropskog parlamenta nalaze se u Luksemburgu, a Evropska centralna banka smještena je u Frankfurtu.

Bilo koja evropska država može podnijeti zahtjev za prijem u članstvo Unije ako poštuje principe slobode, demokratije, ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao i vladavinu zakona. Pridruživanje, međutim, može uslijediti jedino ako država koja je podnijela zahtjev ispuni sve kriterije pridruživanja, poznate pod nazivom Kriteriji iz Kopenhagena, koje je utvrdilo Evropsko vijeće u Kopenhagenu 1993. a dopunilo Evropsko vijeće u Madridu 1995. godine. To su sljedeći kriteriji:

• politički stabilne institucije koje garantiraju demokratiju, vladavinu zakona, poštivanje ljudska prava te prava i zaštitu manjina;
• ekonomski: funkcionalna tržišna ekonomija i kapaciteti koji su sposobni da se izbore s konkurencijom i uslovima koji vladaju na tržištu EU;
• sposobnost da se preuzmu obaveze koje proizilaze iz članstva, uključujući posvećenost političkim, ekonomskim i monetarnim ciljevima Unije;
• usvajanje pravne tečevine (acquis communautaire - cjelokupna evropska legislativa) i njeno efikasno provođenje kroz odgovarajuće administrativne i pravosudne strukture.