Funkcije Parlamentarne skupštine BiH

U skladu s članom IV. Ustava BiH, Parlamentarna skupština nadležna je za:

• donošenje zakona potrebnih za provođenje odluka Predsjedništva ili za provođenje njenih funkcija prema ovom ustavu;
• odlučivanje o izvorima i iznosu sredstava za rad institucija Bosne i Hercegovine i za međunarodne obaveze Bosne i Hercegovine;
• odobravanje budžeta za institucije Bosne i Hercegovine;
• odlučivanje o saglasnosti za ratifikaciju ugovora;
• druga pitanja potrebna za provođenje njenih funkcija, ili ona koja su joj dodijeljena zajedničkim sporazumom entiteta.

Kako proizilazi i iz člana IV. Ustava BiH, uloga koja se automatski vezuje za Parlamentarnu skupštinu je zakonodavna uloga. U izvršavanju te uloge, Parlamentarna skupština djeluje u oblastima koje su Ustavom BiH definirane kao nadležnosti državnog nivoa vlasti. Prema članu III. Ustava BiH, to su:

• vanjska politika;
• vanjskotrgovinska politika;
• carinska politika;
• monetarna politika;
• finansiranje institucija i međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine; politika i reguliranje pitanja imigracije, izbjeglica i azila;
• provođenje međunarodnih i međuentitetskih krivičnopravnih propisa, uključujući odnose s Interpolom;
• uspostavljanje i funkcioniranje zajedničkih i međunarodnih komunikacijskih sredstava;
• reguliranje međuentitetskog transporta; i
• kontrola zračnog saobraćaja.

Sve funkcije i ovlaštenja koja Ustavom BiH nisu izričito povjerena institucijama Bosne i Hercegovine pripadaju entitetima, ali isto tako je predviđeno i da će Bosna i Hercegovina, dakle državni nivo vlasti, preuzeti nadležnost (i) u svim pitanjima u kojima se o tome postigne saglasnost entiteta, potom (ii) u pitanjima koja su predviđena u aneksima od 5 do 8 Dejtonskog sporazuma ili (iii) u pitanjima koja su potrebna za očuvanje suvereniteta, teritorijalnog integriteta, političke nezavisnosti i međunarodnog subjektiviteta Bosne i Hercegovine.

Osim zakonodavne, Parlamentarna skupština ima i finansijsku ulogu, s obzirom da je u njenoj nadležnosti odlučivanje o izvorima i iznosu sredstava za rad institucija Bosne i Hercegovine i za međunarodne obaveze Bosne i Hercegovine, te odobravanje budžeta za institucije Bosne i Hercegovine. Ne ulazeći u suštinu, dovoljno je naglasiti da se prilikom donošenja budžeta primjenjuju iste odredbe kojima se regulira osnovni zakonodavni postupak.

Parlamentarna skupština ovlaštena je i da izvršnoj vlasti da ili uskrati saglasnost za ratifikaciju međunarodnog ugovora ili sporazuma, odnosno njegovo otkazivanje. Ovo ovlaštenje ukazuje da Parlamentarna skupština, uz navedene, ima i kontrolnu ulogu.

U direktnoj vezi s finansijskom ulogom Parlamentarne skupštine je njena nadzorna uloga, koja se ogleda kako u obavezi izvršne vlasti da Parlamentarnoj skupštini podnese izvještaj o izvršenju budžeta, tako i u pravu Parlamentarne skupštine da taj izvještaj prihvati ili odbije.

Parlamentarna skupština ovlaštena je i da izvršnoj vlasti da ili uskrati saglasnost za ratifikaciju međunarodnog ugovora ili sporazuma, odnosno njegovo otkazivanje. Ovo ovlaštenje ukazuje da Parlamentarna skupština, uz navedene, ima i kontrolnu ulogu.

Kontrolna uloga Parlamentarne skupštine izražena je i kroz rad njenog Doma naroda, čiji je zadatak da štiti interese tri konstitutivna naroda Bosne i Hercegovine, odnosno da vodi računa da ne dođe do povrede tzv. vitalnog nacionalnog interesa jednog od tri konstitutivna naroda.

Kontrolna uloga Parlamentarne skupštine ogleda se i u njenom ovlaštenju da potvrđuje imenovanje Vijeća ministara BiH (koje vrši Predstavnički dom), prati i kontrolira njegov rad putem različitih mehanizama i izglasa mu nepovjerenje, ako to ocijeni potrebnim. U primjeni ovih ovlaštenja, a što se može zaključiti iz navedenog, kontrolna uloga nadopunjena je izbornom ulogom, koja je naročito došla do izražaja osnivanjem Komisije za pripremu izbora Vijeća ministara BiH sredinom 2006. godine. Njeno postojanje utvrđeno je Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o Vijeću ministara BiH, dok je njen rad propisan Poslovnikom o radu Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine - čime se nameće zaključak da Komisija i djeluje u okviru Predstavničkog doma.

Broj članova Komisije za izbor nije stalan i utvrđuje se za svaki saziv Doma, s tim da je propisano da Komisiju čine po jedan predstavnik svake političke stranke, koalicije i liste nezavisnih kandidata, kao i svi nezavisni kandidati koji su nosioci poslaničkih mandata u Domu.

Komisija je nadležna da ispituje i analizira sve dostupne informacije koje joj dostave Centralna izborna komisija i Državna agencija za istrage i zaštitu radi ocjenjivanja i utvrđivanja podobnosti kandidata za obavljanje dužnosti predsjedavajućeg i članova Vijeća ministara BiH – dakle, za iste poslove koje je do osnivanja Komisije obavljao Ured visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu (OHR). Svojim mišljenjem Komisija daje preporuku Domu za potvrđivanje kandidata imenovanih na dužnosti predsjedavajućeg i članova Vijeća ministara BiH, iako, treba napomenuti, njeno mišljenje nije obavezujuće.

Konačno, kada se riječ o ulogama Parlamentarne skupštine, treba spomenuti i da je ona jedina ovlaštena za davanje autentičnih tumačenja akata koje donosi, što znači da ima i ulogu tumača važećeg zakonodavstva.